Blog 16

 

'Amsterdamse schilder verzeild in Leerdam'

 

Dit schilderij is gesigneerd door Bartele (Bart) Peizel (Veendam, 6 augustus 1887 - Amsterdam, 9 februari 1974). 

 

Peizel was een Nederlandse kunstschilder. Hij schilderde stadsgezichten, landschappen, stillevens en vooral portretten. Zijn stijl was vrij traditioneel. Bart Peizel was de zoon van onderwijzer en journalist Kornelis Peizel. Hij werkte korte tijd in een bank in Almelo, maar hij wilde schilder worden en nam vervolgens les aan Academie Minerva in Groningen. In 1910 ging hij naar de Rijksschool voor Kunstnijverheid en Rijksnormaalschool voor Teekenonderwijzers en de in Amsterdam, waar hij de MO-akte tekenen haalde (1913).

 

In 1917 trouwde hij met schilderes Thérèse Ansingh (1883-1968), zus van Lizzy Ansingh, een van de zogenaamde Joffers. Peizels echtgenote liet zich Sorella (‘Zusje’) noemen. Door zijn huwelijk met Thérèse Ansingh in 1917 komt hij terecht in het milieu van de Amsterdamse Joffers (een groep

Amsterdamse kunstenaressen) en wordt hij daardoor geïntroduceerd in de Amsterdamse kunstenaarswereld en in de kring van grote zakenlui, die zich door hem laten portretteren. Hij wordt lid van verschillende kunstenaarsverenigingen in Amsterdam en Den Haag. Zo was hij was 27 jaar

lang voorzitter van Kunstenaarsvereniging Sint Lucas en maakte hij studiereizen naar Frankrijk, Spanje, Italië en Algiers. In Amsterdam wordt hij een geliefd portretschilder. Vele professoren, groot-industriëlen, regenten en regentessen worden door hem op doek gezet,

maar Peizel was ook een oerconservatief die vaak in conflict kwam met nieuwe

kunststromingen. Bart Peizel was een productieve schilder. Hij schilderde vooral veel portretten. Deze portretten kenmerken zich o.a. door de grote aandacht voor het detail waarbij vooral de handen de voorkeur genieten omdat ‘de hand vaak nog sterker dan het gelaat het wezen van de afgebeelde

uitdrukt!’ 

 

In het Algemeen Dagblad van 16-6-1928 en in het Rotterdamsch nieuwsblad van 18-06-1928 lezen we dat Peizel een portret maakte van glasfabriek directeur P.M. Cochius bij het gouden jubileum van de Glasfabriek. De heer Pont van de Firma Pont uit Amsterdam, een van de oudste en grootste afnemers van de glasfabriek, bood hem dit cadeau aan. De heer Cochius bedankte de gever en ook schilder Peizel voor zijn met liefde verrichtte werk (zie het artikel uit ‘Voorwaarts’. Het schilderij is in bezit van het Nationaal Glasmuseum Leerdam en hangt daar op. 

 

Anekdotisch zijn de verhalen rond het huwelijk van Peizel. Het huwelijk was door allerlei escapades niet voortreffelijk. Bart liet zijn vrouw de helft van het jaar alleen, terwijl hij erop uittrok met zijn zeilboot en ook een rokkenjager was. Thérèse Ansingh (Sorella) zond op haar beurt, om Peizel

jaloers te maken, regelmatig bossen bloemen met daaraan kaartjes met groeten van 'vreemde mannen' naar haar huisadres om Barts humeur te tarten. Sorella begon op haar 49e te schilderen zonder lessen te hebben gehad en was daarin ongeschoold en naïef, haar werk sprong er soms uit door frisheid, directheid, fantasie en ongekunsteldheid. Bekend  is dat Bart Peizel nogal jaloers was op de waardering die zijn vrouw kreeg. Zijn werk werd bekritiseerd als zijnde niet meer van deze tijd, terwijl haar werk aansloeg bij de jonge generatie. Na haar dood werd een deel van haar werk verkocht

aan Galerie Siau en daarna verwoestte Bart Peizel met zijn voet de rest van  haar doeken. 

 

Als u deze week ‘Tussen kunst en kitch’ hebt gekeken, herinnert u zich vast het bloemenschilderij van Sorella wat in de uitzending voorbij kwam, dit hing op in de kapperswinkel waar Sorella waarschijnlijk vaste klant was. Ook dit werk is dus gered van Peizels vernietigende jaloezie.  9 februari 1974 overleed Bart Peizel in relatieve eenzaamheid in Amsterdam. Hoewel hij vanaf 1917 nooit meer verhuisde, bleef het contact met zijn geboorteplaats bestaan; in de loop der jaren schilderde hij nog

verschillende prominente Veendammers. In het Veenkoloniaal Museum in Veendam

werd in 2007 een expositie aan Peizel gewijd. Het Van Abbemuseum, het Singer Museum in Laren, het Amsterdams Historisch Museum, het Universiteitsmuseum in Amsterdam, de Universiteit van Utrecht, de Rijkscollectie en het Veenkoloniaal Museum Veendam hebben werken van hem in bezit. 

 

We weten niet exact uit welk jaar dit schilderij is, maar we vermoeden rond de jaren 50. Vergelijk het schilderij met een foto van de Zuidwal in 1951.

Uit het boek 'Bart Peizel, Jonker tussen de Joffers, weten we dat Peizel graag de Linge op voer in de jaren 50. Het zou zo maar kunnen, dat zijn eigen zeilboot op het schilderij staat. 

In het boek ‘Bart Peizel’ jonker tussen de joffers’ zien we het werk 'Haventje, gouache, 40x50 cm.', wat in particulier bezit is, en dit lijkt erg veel op het exemplaar wat in bezit is van de Gemeente Leerdam en wat op de expositie hangt! De houten kar is hier grappig genoeg verwisseld voor een

auto.

 

Bronnen:

'Bart Peizel (1887-1974), Jonkers Tussen De Joffers', Petra Maters

Algemeen Handelsblad, 16-06-1928

Voorwaarts, sociaal-democratisch dagblad, 18-06-1928

Maasbode, 28-12-1928

Haagsche Courant, 02-03-1928

De Telegraaf, 31-07-1937

De Telegraaf, 14-02-1974