Blog 35
"De Achtermolen van Leerdam"
We kijken weer naar een schilderij van Imko Reinders (1883-1972): De Molen uit 1937. Ook bij dit schilderij zien we de mooie weerspiegeling in het water.
Zichbaar is hier (denken wij) de Achtermolen of Achterste Molen in Leerdam. Het molenrestant is er nog, aan het Recht van Ter Leede 1. Deze wipmolen, destijds aangeduid als 'Achtermolen' of 'Achterste Molen' is vermoedelijk in de 17e eeuw gebouwd voor de bemaling van de polder Bruinsdeel en Hoog-Leerbroek. Hij was voorzien van een inwendige molenaarswoning en een scheprad als wateropvoerwerktuig. De molen maakte als ondermolen deel uit van een tweetrapsbemaling, met de nog bestaande molen aan de Linge als bovenmolen.
Deze tweetrapsbemaling hoefde alleen maar dienst te doen bij hoge waterstanden van de Linge. Behalve het molenrestant en de bovenmolen is ook de verbindende tussenboezem en de uitwatering naar de Linge nog aanwezig.
In 1940 brak tijdens het malen de bovenas en dit is daarna niet meer hersteld. Imko Reinders schilderde de molen dus terwijl hij nog helemaal intact was, maar hij gaf alleen het onderste deel van de molen weer.
De molen is rond 1951 onttakeld, waarbij het wiekenkruis, het bovenhuis en het gaande werk werden verwijderd. Het molenrestant kreeg toen een functie als elektrisch vijzelgemaal maar heeft nu alleen nog de functie als woning.
De nog aanwezige restanten van het vijzelgemaal zijn niet specifiek van waarde vanuit het oogpunt van monumentenzorg. Het tweetrapsbemalingssysteem is het laatste wat nog resteert van vergelijkbare systemen die vanouds in de benedenloop van de rivier de Linge aanwezig waren. Het molenrestant bestaat uit een gemetselde bakstenen voet met daarop de houten piramidevormige ondertoren van een wipmolen. Het uit twee bouwlagen bestaande molenrestant is gedekt met potdekselwerk van houten delen, karakteristiek voor de streek, en is voorzien van een plat dak. Het molenrestant is aan de noordzijde voorzien van een uitbouw in de vorm van een klompenhok.
Het molenrestant is van algemeen belang: -vanwege bouwtechnisch-historische waarden als herkenbaar en representatief relict van een wipmolen -vanwege cultuurhistorische waarden als essentieel onderdeel van de ontginnings- en waterstaatkundige geschiedenis van Zuid-Holland en de Vijfheerenlanden in het bijzonder en de plaatselijke geschiedenis -vanwege ensemblewaarden in relatie tot de tussenboezem en de bovenmolen aan de Linge -vanwege situationele waarden betreffende de belendende waterlopen en het polderlandschap -vanwege zijn zeldzaamheid als één van de weinige overblijfselen van de vroeger vele molengroepen met
getrapte bemaling in het Lingegebied.
Mooi dat ook de herinnering van de molen in de vorm van dit olieverf schilderij is gebleven! Dit schilderij is eigendom van de familie Key uit Arkel. In de oorlogsjaren ruilde de heer Reinders de schilderijen met de heer Gerrit Key (kruidenier) voor ws. etenswaren.
In de volgende blog vertellen we bij een nieuw schilderij, meer over Imko Reinders zelf.
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed,
http://rijksmonumenten.nl/monument/527582/achtermolen-of-achterste-molen-mol
enrestant/leerdam/
De molens van Leerdam, Teunis Blom
https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Achtermolen,_Leerdam
https://hvl.collectiebank.nl/beeldbank/start/archieven12?fc=browse&queryid=9
b9646a4124624217e89a1bf7aac7b46&column=5&listview=overview&view=preview&file
id=2&fuid=fto15%2FNL-LdmHVL06916.jpg
https://hvl.collectiebank.nl/beeldbank/start/archieven12?fc=browse&queryid=b
b64c41f63c3164efbc43e06eaaa5aa7&column=5&listview=overview&view=preview&file
id=6&fuid=fto25%2FNL-LdmHVL11753.jpg
https://hvl.collectiebank.nl/beeldbank/start/archieven12?fc=browse&queryid=b
b64c41f63c3164efbc43e06eaaa5aa7&column=5&listview=overview&view=preview&file
id=31&fuid=fto14%2FNL-LdmHVL06826.jpg
https://hvl.collectiebank.nl/beeldbank/start/archieven12?fc=browse&queryid=b
b64c41f63c3164efbc43e06eaaa5aa7&order=moddate&column=5&listview=overview&vie
w=preview&fileid=35&fuid=fto14%2FNL-LdmHVL06831.jpg
https://hvl.collectiebank.nl/beeldbank/start/archieven12?fc=browse&queryid=b
b64c41f63c3164efbc43e06eaaa5aa7&order=moddate&column=5&listview=overview&vie
w=preview&fileid=50&fuid=fto5%2FNL-LdmHVL02348.jpg
https://hvl.collectiebank.nl/beeldbank/start/archieven12?fc=browse&queryid=f
683a3997aacce567f19c05c68c2de68&order=moddate&column=5&listview=overview&vie
w=preview&fileid=11&fuid=fto29%2FNL-LdmHVL00484.jpg
